hoe een natuurlijk materiaal bijdraagt tot duurzaamheid

 

Wat materialen betreft, heeft Mazda altijd al een zwak gehad voor kurk. Ruim honderd jaar geleden zag de onderneming het levenslicht als een producent van kurkproducten. Vandaag keert Mazda terug naar zijn roots voor zijn batterijaangedreven, zuiver elektrische model, de MX-30-[1] – en niet alleen uit nostalgie. Het vaak onderschatte materiaal kan namelijk schermen met een hele waaier aan verrassende eigenschappen, die kurk tot een ideaal materiaal voor de autosector maken.

Kurk en de MX-30: Wanneer heden en verleden samenkomen

 

Waarmee associeert u Mazda? Vraag dat aan voorbijgangers op straat en u krijgt wellicht heel uiteenlopende antwoorden. De wankelmotor en diens zege in Le Mans. De Mazda MX-5 roadster, een echt merkicoon. Het uitzonderlijke rijplezier en comfort dat gepaard gaat met het Jinba Ittai-gevoel. Slechts weinigen zullen aan kurk denken. Alleen echte fans van het merk weten immers dat Mazda in 1920 werd opgericht als kurkproducent Toyo Cork Kogyo. In die tijd stonden er heel wat kurkeiken in de streek rond Hiroshima, terwijl de lokale scheepsbouwers garant stonden voor een grote vraag naar kurkproducten.

Hoewel Mazda zich al lang heeft teruggetrokken uit de kurksector, heeft kurk nog steeds een plaats in het hart en hoofd van de huidige werknemers. Er was dan ook geen beter moment om dit rijke erfgoed in de kijker te zetten dan de lancering van de Mazda MX-30, het eerste zuiver elektrische model van de onderneming, dat een gedurfde stap naar de duurzame toekomst van de onderneming zet.

Als Mazda’s eerste zuiver elektrische wagen, vertegenwoordigt de MX-30 een ware mijlpaal in de gevarieerde benadering van de constructeur op het vlak van duurzaamheid. Met zijn redelijk bemeten lithium-ionbatterij van 35,5 kWh toont het model zich niet alleen lokaal emissievrij, maar beperkt het ook zijn totale koolstofvoetafdruk tot een minimum, doordat er minder CO₂ vrijkomt tijdens het productieproces. Bovendien gaat de MX-30 prat op een gamma innovatieve en duurzame materialen, van veganistisch leder tot vezels gemaakt van een ademend materiaal op basis van gerecycleerde PET-flessen en – natuurlijk – kurk. “We hebben kurk gebruikt waar de meeste auto’s rubber gebruiken: in de middenconsole en de binnendeurgrepen. Zo brengen we de visuele en tactiele warmte van de natuur in de auto”, verklaarde Jo Stenuit, Design Director bij Mazda Motor Europe. Het uitzicht is echter niet de enige reden waarom het unieke materiaal zijn opwachting maakt in de MX-30. In vergelijking met rubber is kurk in verschillende opzichten een duurzamer en uiterst functioneel alternatief.

 

Slijtvast, comfortabel en duurzaam

[1] Mazda MX-30 eSkyactiv: elektriciteitsverbruik gemengde WLTP-cyclus: 19 kWh/100 km; CO₂-uitstoot gemengde WLTP-cyclus: 0 g/km. De wagens zijn gehomologeerd volgens de WLTP-procedure (EU-verordening 1151/2017; EU-verordening 2007/715). Elektriciteitsverbruik gemengde NEDC-cyclus: 17,3 kWh/100 km; CO₂-uitstoot gemengde NEDC-cyclus: 0 g/km. Om de compatibiliteit te verzekeren, zijn de vermelde waarden weergegeven volgens de NEDC-cyclus – waarden bepaald conform de EU-implementatieverordening 1153/2017.

Als het om natuurlijke materialen gaat, is kurk zonder twijfel een van de meest veelzijdige en milieuvriendelijke opties op de markt. Het wordt gewonnen uit de schors van kurkeiken, zonder daarbij schade toe te brengen aan de bomen zelf. Alleen deze specifieke boomsoort heeft een regeneratieve schors, wat betekent dat de boom na het wegstrippen van de schors automatisch een nieuwe beschermlaag aanmaakt, zonder dat hij daar negatieve neveneffecten van ondervindt. Doorgaans wordt de kurkeik 25 jaar ongemoeid gelaten, voor zijn schors een eerste keer wordt geoogst. Daarna wordt elke individuele eik om de negen jaar ontdaan van zijn schors. Naarmate de boom ouder wordt, neemt ook de kwaliteit van de schors en dus van de kurkproducten toe: voor hoogwaardige fleskurken wordt kurk gewonnen van eiken die minstens veertig jaar oud zijn.

Al die tijd vormen de 2,2 miljoen hectaren aan kurkeikbossen in het Middellandse Zeegebied een natuurlijke habitat voor meer dan 200 verschillende soorten en worden ze beschouwd als een van de 36 hotspots inzake biodiversiteit ter wereld. En dat is nog niet alles, want de bossen nemen ook enorme hoeveelheden CO₂ op: een hectare kurkbos neemt jaarlijks 14,7 ton van het schadelijke gas op. Het resultaat? Kurk is een van de weinige materialen met een negatieve koolstofvoetafdruk: de bomen nemen gevoelig meer CO₂ op dan ze afgeven bij de productie van het materiaal.

 

Kurk sluit dan ook perfect aan bij de duurzaamheidsvisie die de Mazda MX-30 uitdraagt. Het wonderlijke materiaal heeft bovendien nog meer troeven: kurk is ook nagenoeg ondoordringbaar voor vloeistoffen en gassen en is uitstekend bestand tegen wrijving. Dat is te danken aan de speciale honingraatstructuur van kurk, alsook aan de substantie suberine, die ongeveer 45 procent van het materiaal vertegenwoordigt. Het van nature waterafstotende materiaal voorkomt insijpeling van water en andere vloeistoffen. Dat zijn essentiële kenmerken voor auto-interieurs, waar de materialen vaak jarenlang worden gebruikt. Suberine draagt tevens bij tot de uitmuntende warmte- en geluidsisolatie en maakt kurk zelfs hypoallergeen, nog een grote troef voor gebruik in auto’s. Kurk is bovendien uitzonderlijk licht, omdat het voor 60 procent van zijn massa uit gas bestaat: met een gewicht van nauwelijks 0,16 gram per cm² presteert het natuurlijke materiaal beter dan heel wat gevestigde plastic- en rubbersoorten. Dankzij de natuurlijke textuur en plooibaarheid voelt het tot slot warm en aangenaam aan, waardoor het perfect kan worden gebruikt als sierelement en contactpunt voor de inzittenden van de MX-30.

 

Mazda en Amorim tillen duurzaamheid naar een hoger niveau

 

Al deze eigenschappen maken kurk tot een uitmuntend basismateriaal voor gebruik in auto’s. Voor het materiaal zijn weg vindt naar de Mazda MX-30, zijn er echter enkele extra stappen nodig. Zoals de meeste natuurlijke materialen is kurk verkrijgbaar in veel verschillende afwerkingen en kwaliteiten, maar de technische eisen van de Mazda-ingenieurs waren erg hoog. “Het interieur kan een slopende omgeving zijn. Zo kunnen uv-stralen die het interieur binnenkomen de kurk na verloop van tijd aantasten”, verduidelijkt Youichi Matsuda, Chief Designer voor de MX-30. En aangezien het model als eerste seriewagen in Europa gebruik maakt van kurk, was er weinig referentiemateriaal voorhanden.

 

In Amorim Cork Composites, een dochteronderneming van ‘s werelds grootste kurkproducent, vond Mazda een partner die de kwaliteit en functionaliteit kon bieden die het team zocht. De fabrikant, die is gevestigd in de Portugese Douro-vallei (door de UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed), produceert niet alleen hoogwaardige kurk, maar engageert zich ook voor een duurzaam businessmodel dat de hele waardeketen beslaat. Door de principes van de circulaire economie toe te passen, heeft de onderneming een geïntegreerd productieproces opgezet dat het mogelijk maakt om alle nevenproducten van de kurkverwerking te hergebruiken. 60 procent van de energiebehoeften van de onderneming wordt vervuld met biomassa gegenereerd door kurkstof, eennevenproduct van het productieproces. En waar mogelijk wordt kurk gerecycleerd of opnieuw gebruikt voor andere toepassingen. Dat is ook bij de samenwerking met Mazda het geval.

De kurk die in de MX-30 wordt gebruikt, is gemaakt van kurkrestjes en -afval, ontstaan tijdens de productie van fleskurken. Dat impliceert meteen dat de auto enkel kurk van topkwaliteit gebruikt, geoogst van bomen die minstens veertig jaar oud zijn. De kurk wordt vervolgens gemalen en met behulp van verschillende bindingsmiddelen tot een doorlopend materiaal gemaakt. Om de tactiele, esthetische en prestatiegerelateerde kenmerken te verkrijgen die het materiaal in de MX-30 tentoonspreidt, ondergaat de composietkurk een uitgebreid raffineringsproces. Zo gebruikt men een speciale coating en speciaal basismateriaal om de unieke duurzaamheid en uv-weerstand te garanderen.

 

Samen zijn beide ondernemingen erin geslaagd een kurkcomposiet te creëren die geschikt is voor de hoge eisen van een voertuiginterieur en die tevens optimaal gebruik maakt van de uitmuntende eigenschappen die eigen zijn aan dit geweldige materiaal. En dat is mogelijk nog maar het begin: “Kurk biedt nog heel wat potentieel voor de autosector”, aldus Sandra Höner zu Bentrup, Senior Colour and Material Designer bij Mazda Research Europe. “We kennen nog maar het topje van de ijsberg van wat we met dit materiaal allemaal kunnen doen.” Mogen we nog meer kurk verwachten in toekomstige Mazda-modellen? Er is maar een manier om dat te weten te komen: houd uw ogen open!

 

OVERAL KURK: EEN VEELZIJDIG MATERIAAL   De natuurlijke eigenschappen van kurk maken het tot een fantastisch materiaal voor tal van toepassingen. Wist u dat kurk wordt gebruikt in de volgende sectoren?   ·         Transport: kurk wordt alom gebruikt in lichte en doeltreffende isolatiematerialen voor treinen, schepen of luchtvaarttoepassingen. Kurk is terug te vinden in plafonds, zijwanden, scheidingswanden en vloeren. ·         Autosector: hoewel kurk nog niet echt is doorgebroken als interieurmateriaal, wordt het vaak gebruikt voor structuurelementen (geluiddemping) of voor dichtingen (waterafstotend). ·         Vloerbedekkingen: vooral in Duitsland is kurk een populair materiaal voor woningvloeren, hetzij als geluiddemping, hetzij als vloer zelf. ·         Mode: van schoenen tot tassen, accessoires van kurk zijn in de hele modewereld te vinden.